Orhan TÜRKDOĞAN

1926-

18 Ekim 1926 yılında Malatya’da doğmuştur. İlk, orta ve lise öğrenimini Malatya’da tamamlamıştır. 1946-1947 öğretim yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Eti ve Sümer Dili ile Felsefe Bölümlerinin ikisine birden aynı anda kayıt yaptırmıştır. Eti dilini öğrenmiş, ancak o dönemde yaygın olan tüberküloz hastalığına yakalandığından, öğrenimine beş yıl ara vermek zorunda kalmıştır.1951 yılında ikinci kez üniversiteye başladığında Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Felsefe, Sosyoloji, Pedagoji ve Bilim tarihinde eğitimini tamamlamış ve 1955 yılında mezun olmuştur.

1955-1959 yılları arasında daha önce öğrenim gördüğü Malatya Lisesi’nde felsefe öğretmenliği yapmıştır.1959’da Atatürk Üniversitesi’nde asistanlık sınavına girmiş ve Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Kürsüsüne asistan olarak atanmış, bir yıl sonra Sosyoloji Kürsüsü açılınca oraya geçmiştir. Türkdoğan 1877’de Ruslar tarafından Kars’a yerleştirilmiş ve 1962’ye kadar Türkiye’de yaşamış olan Malakanlar üzerine, 1959-1962 yılları arasında, aralarında üç yıl süre ile kalarak bir sosyolojik araştırma yapmış ve bununla 1962 yılında doktora unvanını almıştır.

1962’den 1964 yılının sonuna kadar ABD’nin Missouri ve Nebraska Üniversitelerinde çalışmalar yapmıştır. Türkdoğan, 1964 yılının sonunda Türkiye’ye dönmüş, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nde Öğretim Görevlisi olarak Sosyoloji, Toplum Kalkınması ve Yeniliğin Yayılması derslerini üstlenmiş, Fen-Edebiyat Fakültesinde de Sosyal Doktrinler ve Ekonomik Sosyoloji derslerini okutmuştur.

1964-1967 yılları arasında Erzurum’un Ilıca ilçesine bağlı 38 köy üzerinde gözlem ve mülâkata dayalı olarak yürüttüğü “Türkiye’de Sağlık Hastalık Sistemi” adlı araştırması ile 1967’de doçent unvanını, 1971 yılında hazırladığı “Türkiye’de Köy Sosyolojisinin Temel Sorunları” isimli araştırması ile de profesör unvanını almıştır.

1972 yılında Alman hükümetinin davetlisi olarak Stuttgart’a giderek, orada Hohenheim Üniversitesi’nde misafir araştırmacı olarak bulunmuş ve Üniversite Rektörünün desteği ile anket ve gözlem tekniklerini kullanarak birinci nesil Türk işçileri üzerindeki araştırmasını yürütmüştür. 1973-1978 yılları arasında Atatürk Üniversitesi İşletme Fakültesi’nde Dekanlık görevinde bulunmuştur. 1985 yılında Gazi Üniversitesi’ne bağlı Bolu İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’ne tayin olmuş, 1985-1995 yılları arasında on yıl süre ile Bolu’da görev yapmıştır. 1995 yılında Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü İşletme Fakültesi’nde göreve başlayan ve İstanbul’a yerleşen Tükdoğan, 1999 yılında Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü İşletme Fakültesi’nden emekli olmuş, yönetimin talebiyle 2002 yılına kadar burada ders vermeye devam etmiştir.

Türk milletini-Türk devletini meşgul eden meselelere dair Orhan Türkdoğan’ın konuyu açıklayan bir büyük eser ortaya koyduğunu görmek mümkündür. Nevin Güngör Erhan tarafından hazırlanmış olan “Orhan Türkdoğan Üzerine Bibliyografya Denemesi”nde Türkdoğan'ın 60 dolayında kitabı (ikinci ve üçüncü baskılarıyla birlikte 85 adet), 14 kitap bölümü, 18 konferansı/bildirisi, 433 makalesi olmak üzere toplam 550 adet eseri tespit edilebilmiştir; taranmaya devam eden kaynaklarla eser sayısının artacağı tahmin edilmektedir.

Türkdoğan yaklaşık 4500 ciltlik şahsî kütüphanesini Kasım 2009’da Giresun Üniversitesi’ne hediye etmiştir.

Bazı Eserleri: Toplum Kalkınması Teori ve Metot Yönünden Bir Araştırma, Türk Sosyoloji Tarihinde Carle C. Zimmerman, Türkiye’nin Kalkınma Yolu: Sosyo-Ekonomik Sistem Tartışmaları, Türkiye’de Köy Sosyolojisinin Temel Sorunları, Doğu Anadolu’da Sağlık Hastalık Sisteminin Toplumsal Araştırması-Erzurum’da Bir Kasabanın Medikal Sosyolojik Yapısı, Ziya Gökalp Sosyolojisinde Bazı Kavramların Değerlendirilmesi, Batı Almanya’nın Bir Kentinde Türk İşçilerinin Sosyo-Ekonomik Yapısı, Doğu ve İnsan Sorunu, Yoksulluk Kültürü- Gecekonduların Toplumsal Yapısı, Türkiye’nin Kalkınma Yolu: Sosyo-Ekonomik Sistem Tartışmaları, Toplum Kalkınması, Türkiye Açısından Özyönetim, Aydınlar, Sendikalar ve Siyasal Partiler, Kemalist Modelde Fert Devlet İlişkileri, Sanayi Sosyolojisi, Türkiye’nin Sanayileşmesi Dün-Bugün-Yarın, Atatürk’te Millî Devlet Anlayışı, Adınlıktakiler ve Karanlıktakiler (Toplumumuzun Dramı), Millî Kültür, Modernleşme ve İslâm, Sosyal Şiddet ve Türkiye Gerçeği, Max Weber- Günümüzde ve Türkiye’de Weberci Görüşler, Değişme- Kültür ve Sosyal Çözülme, Niçin Milletleşme? Milli Kimliğin Yükselişi, Gecekondu İnsan ve Kültür, Türk Ulus-Devlet Kimliği, İslami Değerler Sistemi ve Max Weber, Ulus-Devlet Düşünürü Ziya Gökalp, İstanbul Gecekondu Kimliği, Türk Toplumunun Kültürel Dinamikleri, Türk Toplumunda Zazalar ve Kürtler, Doğu ve Güneydoğu Sorunlar ve Çözüm Yolları

Yazıları (50)

Doğu ve İnsan Meselesi

Kon 1.Sayı 10.Sayfa

Ocak 1979

Milli Eğitim ve Kültür 1.Sayı 124.Sayfa

Aralık 1978

Tepedeki Adam Atatürk

Töre 23.Sayı 11.Sayfa

Nisan 1973

Köy-Şehir Farklılaşması

Töre 33-34.Sayı 41.Sayfa

Şubat - Mart 1974

Köyde Değişme

Töre 38.Sayı 32.Sayfa

Temmuz 1974

Doğu'da Beslenme

Töre 50.Sayı 14.Sayfa

Temmuz 1975

Töre 69.Sayı 2.Sayfa

Şubat 1977

Türk Jeopolitiği

Devlet 71.Sayı 6.Sayfa

Ağustos 1970